Energie gebruiken op momenten dat het wordt geproduceerd. Dat is het meest efficiënt. Nu kun je een kolen- en gascentrale aanzetten zodra er vraag is en uitzetten wanneer er minder vraag is (vraaggestuurd). Met duurzame energie werkt dat anders. De wind waait en de zon schijnt op momenten waar wij geen invloed op hebben. Het aanbod van duurzame energie is daarmee leidend voor wanneer er energie verbruikt kán worden (aanbodgedreven). Het nauwkeurig lokaal ontwerpen en afstemmen van het energieaanbod en het -verbruik wordt daarmee steeds essentiëler, zeker in combinatie met netcongestie.
Waarom is gelijktijdigheid essentieel voor het toekomstige energiesysteem?
In 2023 kwam 17% van het totale energieverbruik (warmte, elektriciteit, mobiliteit) uit duurzame energie en 47% van het totale elektriciteitsverbruik werd duurzaam opgewekt[1]. Om te voldoen aan het klimaatakkoord moet dit in 2030 toegenomen zijn tot respectievelijk 27% en 70%. Deze groei moet voornamelijk komen van extra wind- en zonneproductie. Hierdoor komen er vaker momenten dat er méér of minder geproduceerd wordt dan nodig. En hoewel er flink gebouwd wordt aan de uitbreiding van de elektriciteitsinfrastructuur, zullen er pieken van elektriciteitsproductie blijven op zonnige en winderige dagen. Die piekmomenten zijn ook bepalend voor de capaciteit van het elektriciteitsnet: de netbeheerder mag niet meer opwek- of afnamecapaciteit toestaan, dan het net op piekmomenten aan kan. Om die piekmomenten te verminderen, is optimaliseren van de gelijktijdigheid van vraag en aanbod dus essentieel, omdat:
- Er op dit moment voor zowel opwek als afname netcongestie speelt. Door meer te sturen op direct gebruik van lokaal geproduceerde energie (via het elektriciteitsnet óf via directe afname), kan netcongestie verminderd worden
- De elektriciteitsprijzen op momenten van overproductie negatief zijn en bij weinig productie omhoog schieten. Als afnemer met een dynamisch contract ontvang je bij negatieve elektriciteitsprijzen geld als je energie verbruikt en moet je als producent betalen om je elektriciteit op het elektriciteitsnet te zetten. In 2022 waren er 85 uren negatieve stroomprijzen, in 2023 waren dit er 308 en tot en met augustus 2024 al 426 uur. Als de prijs negatief is, zullen wind- en zonneparken op die momenten geen energie produceren en wordt het “weggegooid”. Als de gelijktijdigheid verhoogd wordt, kan zoveel mogelijk duurzame energie worden benut. En als bovendien lokaal energie wordt uitgewisseld met langetermijn prijsafspraken op basis van de werkelijke kosten, dan zullen de prijzen zekerder worden. Prettig voor producenten én afnemers!
Gelijktijdigheid kan geoptimaliseerd worden door:
- Optimale lokale energiemix: lokaal de juiste mix en hoeveelheid van duurzame opwekbronnen te realiseren passend bij de lokale afnamebehoefte.
- Vraagsturing: slim te sturen op energieverbruik op momenten dat er duurzame productie is.
- Opslag: overschotten te verplaatsen in de tijd door de elektriciteit op te slaan in batterijen, waterstof en warmte, om ze te kunnen gebruiken op momenten dat er geen duurzame energie wordt opgewekt.
Ontwerpen en optimaliseren van gelijktijdigheid, hoe doe je dat?
Om inzichtelijk te maken hoe je energetisch aan een lokale energiehub kunt bouwen, heeft Windunie energiemixtools ontwikkeld. Hiermee leggen we productie- en verbruikersprofielen over elkaar heen en nemen de fysieke netbeperkingen mee, analyseren we de gelijktijdigheid en vormen we de optimale opwekmix bij een afnamevraag. Daarna kijken we waar optimalisaties mogelijk zijn door het verbruik aan te passen op de productie (vraagsturing) en/of opslag en koppeling met warmte. Op dit moment werken we aan opdrachten voor:
- Een groep grootverbruikers die wil verduurzamen en wil weten wat lokale mogelijkheden zijn van het koppelen van hun verbruik aan een nieuw windpark, via bijvoorbeeld een directe lijn, cable pooling, gesloten distributiesysteem of het openbare net.
- Een nieuw industrieterrein dat geen aansluiting krijgt vanwege netcongestie en waarvoor directe koppeling aan een bestaand windpark een oplossing kan zijn. Het energiemixadvies geeft inzicht in de mogelijkheden hiervoor op basis van de lokale afnemers. Via een Zeker energiecontract kunnen er vaste prijsafspraken gemaakt worden met een lokale afnemer.
Windunie verbindt partijen die een duurzaam energieproject willen ontwikkelen. Met grondeigenaren, beleidsmakers en energiecoöperaties realiseert zij nieuwe wind- en zonneparken, batterijopslag en slimme energiehubs met maximaal lokaal eigendom. Groenbalans maakt onderdeel uit van Windunie Groep en is ook betrokken bij het ontwikkelen van energiehubs.