Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering en strategie voor veel bedrijven. Het is geen ad hoc-activiteit meer maar een integraal component. Organisaties die een duurzame bedrijfsvoering nastreven, gebruiken vaak een LevensCyclusAnalyse (LCA) om de cijfers en de berekeningen achter de duurzaamheid van een product of dienst te bepalen.
Wat is een LevensCyclusAnalyse?
Een LCA is een manier om de milieuprestaties van producten en diensten te bepalen, gericht op de complete levensloop van een product; van grondstofwinning tot afvalverwerking. Op deze manier kan de totale milieu-impact van een product of dienst worden beoordeeld, kunnen milieukritische schakels worden opgespoord en alternatieven worden aangeboden.
Waarom een LCA?
Een LCA is een krachtige manier om de milieu-impact, inclusief de CO2-impact, van een product, de keten of organisatie te kwantificeren. LCA’s beogen objectieve informatie te geven om vanuit milieuoogpunt de juiste keuze voor een product te maken of een product zo te ontwerpen zodat de milieubelasting minimaal is. Het resultaat van een LCA kan worden gebruikt om de duurzaamheidsstrategie te bepalen en voor communicatie richting de stakeholders, als klanten of leveranciers.
Dit is niet eenvoudig gezien voortdurende discussies over wat beter is: zelf te wassen katoenen luiers tegen de wegwerpluier. Andere voorbeelden zijn: de plastic beker of de aardewerken mok voor de koffie of thee op kantoor en de glazen melkfles of het kartonnen melkpak.
Hoe wordt een LevensCyclusAnalyse opgesteld?
Hiervoor wordt eerst een inventarisatie gemaakt van de keten en de levenscyclus, dus alle materialen, processen en activiteiten gerelateerd aan het product of dienst, ofwel de zogenaamde Life Cycle Inventory (LCI) fase. Daarna wordt een impactscore, de bijdrage aan het milieu, aan de materialen en processen toegekend, de zogenaamde Life Cycle Impact Assessment (LCIA).
De uitkomst is een milieuprofiel: een ‘scorelijst’ met milieu-effecten. Aan het milieuprofiel is te zien welke milieu-effecten de belangrijkste rol spelen in de levenscyclus en hoe deze mogelijk te beïnvloeden zijn. De uitkomsten worden vervolgens vertaald naar aanbevelingen voor besluitvorming en strategie.
Vijf fasen van de LevensCyclusAnalyse
- Het doel en de scope van de analyse;
- Inventarisatie van alle milieu-ingrepen die samenhangen met het realiseren van het product of de dienst;
- Classificatie en karakterisering van deze milieu-ingrepen;
- Evaluatie;
- Verbeteranalyse van het product en bijbehorend productieproces.
ISO 14040
Er is een ISO-standaard om een LCA op de juiste manier toe te passen (ISO 14040). In deze ISO-norm is de definitie van de levenscyclusanalyse: ‘een methodiek om op een systematische manier de milieueffecten van een product of dienst te evalueren volgens een ‘van wieg tot graf’ benadering. Hierbij worden alle levenstadia van een product in ogenschouw genomen en worden de milieueffecten bekeken die optreden in de keten van winning van grondstoffen, via productie en gebruik tot en met het afvalstadium.’ (Bron: NEN).
Verschil LCA en CO2-footprint
Het verschil tussen een LCA en een CO2-footprint zit in de onderdelen die worden meegenomen. Bij een LCA worden alle fases geanalyseerd, van grondstoffen, verpakking, transport, retail, de consumentenfase tot afvalverwerking. Oftewel een analyse van wieg tot graf (cradle-to-grave). Maar
- een CO2-footprint is alleen gericht op broeikasgasemissies;
- een LCA neemt daarentegen meer milieu-impactcategorieën in beschouwing, bijvoorbeeld landgebruik, watergebruik en verzuring.
Duurzaamheidsthema’s
Het uitvoeren van een LCA of CO2-footprint kent vele voordelen. Het geeft de mogelijkheid om verschillende vraagstukken aan te pakken. Een aantal voorbeelden:
- Inzicht in besparingsmogelijkheden voor energie en materialen die worden gebruikt in het productieproces;
- Marktwaarde vergroten en imago verbeteren door te communiceren over de duurzaamheid van het product of dienst;
- Inzicht in milieuprestaties van het product of productieproces voor eigen organisatie maar ook voor stakeholders;
- Onderbouwen van het duurzaamheidsbeleid of strategische beslissing;
- Ontwikkelen van innovaties, wat is de milieu-impact of wat zijn de milieuvoordelen.
Meer informatie
- Auteurs: Jan Jonker, Frans Diepstraten en Jos Kieboom – Inleiding in maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen
- Huppes & Heijungs, 1995; Bras-Klapwijk, Heijungs & Van Mourik, 2003 – Levenscyclusanalyse Voor Onderzoekers, Ontwerpers En Beleidsmakers