Wat betekent dat nu nul uitstoot? 7 veelgestelde vragen uitgelegd. Het recentste IPCC-onderzoek is duidelijk: om de ergste klimaatgevolgen te vermijden, moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met de helft zijn gedaald en tegen het midden van de eeuw op nul uitkomen.
Een snel groeiend aantal leiders van nationale en lokale overheden en van bedrijven die deze urgentie erkennen, zeggen toe om binnen hun rechtsgebied of bedrijf net zero-emissies te bereiken. Tot op heden hebben meer dan vijftig landen dergelijke “net-nul-doelstellingen” bekendgemaakt, waaronder ’s werelds grootste uitstoters (China en de Verenigde Staten). Daarbovenop hebben nog eens honderden regio’s, steden en bedrijven eigen doelstellingen.
Deze aantallen stijgen snel, vooral omdat de Secretaris-Generaal van de VN landen heeft gevraagd om met net zero-doelstellingen te komen. De “Race to Zero”-campagne van de VN-klimaatkampioenen op hoog niveau roept ook regio’s, steden, bedrijven, investeerders en maatschappelijke organisaties op om plannen in te dienen om tegen 2050 tot een net zero-emissie te komen, vóór de klimaatonderhandelingen van de Verenigde Naties (COP 26) in Glasgow in november 2021.
Maar wat houdt een net zero-doelstelling in, wat is de wetenschap achter net-nul en welke landen zijn al zulke verbintenissen aangegaan
1. Wat betekent het om net zero te bereiken?
Nul-nul-emissies worden bereikt wanneer alle door mensen veroorzaakte broeikasgasemissies worden gecompenseerd door broeikasgassen uit de atmosfeer te verwijderen in een proces dat bekend staat als koolstofverwijdering.
Eerst en vooral moeten door de mens veroorzaakte emissies (zoals die van voertuigen en fabrieken die op fossiele brandstoffen rijden) zo dicht mogelijk bij nul worden gebracht. Alle resterende broeikasgassen moeten vervolgens worden gecompenseerd door een gelijkwaardige hoeveelheid koolstof te verwijderen, wat kan gebeuren door middel van zaken als het herstel van bossen of het gebruik van technologie voor het direct afvangen en opslaan van CO2.
2. Wanneer moet de wereld doen om een emissieniveau van nul bereiken?
In het akkoord van Parijs hebben de landen afgesproken om de opwarming tot ver onder de 2°C te beperken, idealiter tot 1,5°C. De wereldwijde klimaateffecten die zich nu al bij de huidige opwarming van 1,1°C voordoen – van smeltend ijs tot verwoestende hittegolven en hevigere stormen – tonen aan hoe dringend de temperatuurstijging moet worden beperkt.
De recentste wetenschappelijke gegevens tonen aan dat om de temperatuurdoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs te halen, een net zero-uitstoot nodig is volgens de volgende tijdschema’s:
- In scenario’s die de opwarming beperken tot 1,5°C, moet kooldioxide (CO2) tussen 2044 en 2052 netto nul bereiken, en moet de totale uitstoot van broeikasgassen tussen 2063 en 2068 netto nul bereiken. Door eerder in de marge netto nul te bereiken, wordt het risico vermeden dat de 1,5°C-grens tijdelijk wordt overschreden. Als de top van de marge wordt bereikt, wordt bijna gegarandeerd dat de 1,5°C-grens gedurende enige tijd wordt overschreden, voordat deze uiteindelijk daalt.
- In scenario’s waarin de opwarming tot 2°C wordt beperkt, moet de CO2-uitstoot tegen 2070 (met een waarschijnlijkheid van 66% dat de opwarming tot 2°C wordt beperkt) tot 2085 (met een waarschijnlijkheid van 50-66%) netto nul bereiken. De totale uitstoot van broeikasgassen moet tegen het einde van de eeuw of daarna netto nul bereiken.
3. Wat moet er gebeuren om een net zero-uitstoot te bereiken?
Beleid, technologie en gedrag moeten over de hele linie veranderen. Zo wordt bijvoorbeeld verwacht dat bij een temperatuurstijging tot 1,5°C hernieuwbare energiebronnen tegen 2050 70-85% van de elektriciteit zullen leveren. Maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie en overschakeling op andere brandstoffen zijn van cruciaal belang voor het vervoer. Een efficiëntere voedselproductie, andere voedingskeuzes, stopzetting van ontbossing, herstel van aangetast land en vermindering van voedselverliezen en -verspilling bieden ook aanzienlijke mogelijkheden om de uitstoot te verminderen.
4. Ligt de wereld op schema om een emissieniveau van nul te bereiken?
Ondanks de voordelen van klimaatactie verloopt de vooruitgang veel te traag om de wereld tegen het midden van de eeuw op het nulpunt te brengen of om tegen 2030 de noodzakelijke emissiereducties te halen.
In sommige gevallen worden de emissies zelfs erger. Ondanks de enorme versnelling van het gebruik van hernieuwbare energie, zal dit gebruik met een factor vijf moeten toenemen om de doelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. De huidige renovatiepercentages voor zowel residentiële als commerciële gebouwen liggen bijvoorbeeld gemiddeld tussen 1% en 2% per jaar, terwijl ze tegen 2030 2,5-3,5% per jaar moeten bedragen. En de wereld moet de ontbossing drastisch afremmen en de boombedekking tegen 2030 vijf keer sneller doen toenemen.
5. Hoeveel landen hebben netto nul-doelstellingen?
Het wereldwijde momentum voor het vaststellen van net zero-doelstellingen groeit snel, met belangrijke economieën zoals China, de Verenigde Staten en de Europese Unie die dergelijke toezeggingen hebben gedaan. Bhutan was het eerste land dat in 2015 een net-nul doelstelling vaststelde. Nu hebben meer dan 50 landen, die meer dan de helft van de wereldwijde uitstoot vertegenwoordigen, een netto nul-doelstelling vastgesteld.
6. Waarom en hoe moeten landen hun emissiereductiedoelstellingen voor 2030 afstemmen op een emissiedoelstelling van nul?
Wanneer landen starten om tegen het midden van de eeuw net zero-emissies te bereiken, moeten zij op korte termijn actie ondernemen met hun lange termijndoelstellingen in gedachten. Landen kunnen ook de kosten op korte en lange termijn drukken door te investeren in groene infrastructuur die later niet hoeft te worden afgebouwd, door een consequent beleid te voeren en door sterke signalen naar de particuliere sector te sturen om in klimaatmaatregelen te investeren.
7. Verplicht het Akkoord van Parijs de landen tot het bereiken van een netto nul-uitstoot?
In het kort, ja. De Overeenkomst van Parijs verbindt regeringen er toe plannen in te dienen om de emissies sterk te verminderen en de inspanningen op te voeren om tot een net zero-uitstoot te komen. Het verzoek van de Overeenkomst van Parijs aan de landen om tegen COP 26 ontwikkelingsstrategieën voor de lange termijn met lage emissies in te dienen, is een van de gelegenheden voor de landen om streefcijfers voor net nul-uitstoot vast te stellen en in kaart te brengen hoe zij die overgang willen verwezenlijken.
Uiteindelijk zijn toezeggingen om gedurfde doelstellingen voor de korte en de lange termijn te formuleren die zijn afgestemd op een toekomst met een netto-uitstoot van nul, belangrijke signalen aan alle overheidsniveaus, de particuliere sector en het publiek dat leiders inzetten op een veilige en welvarende toekomst.
Bron: World Resource Institute