In dit artikel verkennen we de drie belangrijkste manieren van het berekenen van de CO₂-uitstoot (carbon accounting): op uitgaven gebaseerde gegevens, op activiteit gebaseerde gegevens en elektriciteitsrapportage (markt- versus locatie gebaseerd), samen met hun voordelen, beperkingen en beste gebruiksscenario’s.
Een CO₂-footprint is essentieel voor bedrijven die hun broeikasgasemissies (GHG) willen meten, beheren en verminderen. De keuze van de methode kan echter een aanzienlijke invloed hebben op de nauwkeurigheid en bruikbaarheid van emissiegegevens. En daarmee de nauwkeurigheid en bruikbaarheid van het resultaat van jouw CO₂-footprint berekening.
Wat is een CO₂-boekhouding
CO₂-boekhouding of carbon accounting, ook wel bekend als de CO₂-footprint, is het proces van het meten en tracken van de CO₂-uitstoot en andere broeikasgassen (BKG) die gepaard gaan met de activiteiten van een individu, organisatie, product of proces. Het primaire doel van CO₂-accounting is het meten van en rapporteren over deze emissies om de gevolgen voor het milieu in relatie tot klimaatverandering en opwarming van de aarde te begrijpen, beheren en verminderen.
Op uitgaven gebaseerde CO₂-boekhouding: een brede schatting
Op uitgaven gebaseerde CO₂-boekhouding berekent emissies door industrie-gemiddelde emissiefactoren toe te passen op financiële uitgaven. Met andere woorden, het schat de CO₂-footprint op basis van hoeveel geld je uitgeeft aan verschillende goederen en diensten.
Op uitgaven gebaseerde methoden zijn gebaseerd op milieu geïntegreerde input-output (EEIO) modellen en zijn afgeleid van nationale economische en milieugegevens. Er zijn verschillende databases met op uitgaven gebaseerde emissiefactoren.
Hoe het werkt
- Een bedrijf beoordeelt zijn financiële transacties, zoals inkoopgegevens.
- Elke uitgavencategorie (bijv. kantoorbenodigdheden, transport, grondstoffen) wordt gekoppeld aan een emissiefactor.
- De totale emissies worden geschat door de uitgaven te vermenigvuldigen met de bijbehorende emissiefactor.
Deze methode is nuttig voor het verkrijgen van een snelle schatting van de CO₂-footprint van een bedrijf, vooral wanneer meer gedetailleerde gegevens niet beschikbaar zijn. Waarvoor dit het beste ingezet kan worden: Initiële screening van emissie hotspots, hoog-niveau bedrijfsrapportage of vroege fase CO₂-footprint berekening.
Voordelen van deze methode
- Eenvoudig te implementeren. Vereist minimale gegevensverzameling, aangezien de meeste bedrijven al financiële gegevens bijhouden.
- Biedt een breed overzicht. Helpt bij het identificeren van belangrijke emissiebronnen en het prioriteren van verbeteringsgebieden.
- Nuttig voor bedrijven in de vroege stadia van CO₂-berekening. Deze methode is een goed startpunt voor organisaties zonder robuuste gegevensverzamelingsprocessen.
Nadelen van deze methode
- Lage nauwkeurigheid. Deze methode gaat ervan uit dat emissies evenredig zijn aan uitgaven, wat mogelijk niet de werkelijkheid weerspiegelt. Vaak is het tegenovergestelde waar. Goedkope producten hebben vaak een grote milieu-impact.
- Ineffectief voor reductietracking. Een bedrijf dat betere prijzen onderhandelt of minder uitgeeft aan een product kan lijken alsof het emissies heeft verminderd, zelfs als de werkelijke CO₂-footprint onveranderd blijft. In feite kan de CO₂-footprint zelfs toenemen.
- Moeilijkheden bij het volgen van de emissies. Met op uitgaven gebaseerde emissiefactoren worden verschillende producten allemaal gegroepeerd in één categorie (zoals de algemene categorie ‘elektronische producten’), waardoor het moeilijk is om te weten waar de impact precies vandaan komt en hoe deze te verminderen.
- Op uitgaven gebaseerde methoden passen vaak hogere emissiefactoren toe om onzekerheid in gegevens te compenseren.
Voorbeeldscenario op uitgaven gebaseerde CO₂-boekhouding
Een bedrijf koopt grondstoffen van twee verschillende leveranciers. Eén biedt een korting, waardoor de financiële uitgaven van het bedrijf dalen. Als het bedrijf vertrouwt op een uitgaven gebaseerde CO₂-boekhouding, nemen de gerapporteerde emissies af, zelfs als dezelfde hoeveelheid materiaal wordt gebruikt en de werkelijke emissies onveranderd blijven.
Op activiteit gebaseerde CO₂-boekhouding: door data gestuurde precisie
In tegenstelling tot op uitgaven gebaseerde boekhouding, vertrouwen op activiteit gebaseerde methoden op werkelijke operationele gegevens om emissies te berekenen. Deze methode meet fysieke activiteiten (gegevens) in plaats van financiële transacties, waardoor het veel nauwkeuriger is voor emissietracking en reductieplanning.
Hoe het werkt
- Een bedrijf verzamelt werkelijke gegevens zoals cijfers over brandstofverbruik, elektriciteitsgebruik, transportafstanden of materiaalgewicht.
- Elke activiteit wordt gekoppeld aan een op activiteit gebaseerde emissiefactor (uit emissiedatabases zoals Exiobase of CO2-emissiefactoren) bijv. kg CO₂ per kWh elektriciteit gebruikt, of per liter diesel verbruikt.
- De emissies worden berekend op basis van de werkelijke materialen, gewichten en gebruik, wat een veel nauwkeurigere meting oplevert.
De op activiteit gebaseerde methode is essentieel voor bedrijven die nauwkeurige CO₂-footprint metingen willen, omdat het nauwkeurige emissiegegevens biedt op basis van werkelijke operationele activiteiten in plaats van financiële schattingen.
Beste gebruiksscenario: Bedrijven met duurzaamheidsdoelen, organisaties die emissiereducties volgen, of bedrijven die zich voorbereiden op regelgevende openbaarmakingen.
Voordelen van deze methode
- Hoge nauwkeurigheid. De op activiteit gebaseerde methode weerspiegelt werkelijke emissies in plaats van financiële benaderingen.
- Maakt effectieve reductiestrategieën mogelijk. Het stelt bedrijven in staat om verbeteringen te volgen door efficiëntiemaatregelen, hernieuwbare energie adoptie en operationele veranderingen.
- Vereist voor nalevingsrapportage. Veel duurzaamheidskaders (zoals het GHG Protocol en Science-Based Targets initiatief) geven de voorkeur aan op activiteit gebaseerde gegevens vanwege de hogere nauwkeurigheid.
Nadelen van deze methode
- Meer gegevensintensief. Deze methode vereist dat bedrijven specifieke operationele details bijhouden.
- Vereist gestructureerde gegevensverzamelingsprocessen. Organisaties moeten zorgen voor nauwkeurige en consistente tracking van brandstof-, energie- en materiaalverbruik.
- Potentiële gegevenslacunes. Als leveranciers of derden geen gedetailleerde activiteitsgegevens verstrekken, moeten bedrijven mogelijk vertrouwen op schattingen, wat de algehele nauwkeurigheid vermindert.
Voorbeeldscenario op activiteit gebaseerde CO₂-boekhouding
Een logistiek bedrijf is bezig met het verminderen van de emissies die aan transport zijn gerelateerd. Als het vertrouwt op een op uitgaven gebaseerde CO₂-boekhouding, berekent het emissies op basis van hoeveel geld het uitgeeft aan brandstof. Dit betekent dat gerapporteerde emissies kunnen fluctueren door veranderende brandstofprijzen, in plaats van werkelijke reducties in brandstofverbruik of verbeteringen in vlootefficiëntie.
Bijvoorbeeld, als brandstofprijzen aanzienlijk dalen, zou de op uitgaven gebaseerde berekening van het bedrijf een afname van emissies laten zien, zelfs als het bedrijf dezelfde hoeveelheid brandstof gebruikt en dezelfde hoeveelheid CO₂ uitstoot. Omgekeerd, als brandstofprijzen stijgen, zouden de emissies hoger kunnen lijken, zelfs als het bedrijf maatregelen heeft genomen om de brandstofefficiëntie te verbeteren.
Door gebruik te maken van op activiteit gebaseerde CO₂-boekhouding, volgt het bedrijf in plaats daarvan het werkelijke brandstofverbruik in liters, afstanden afgelegd in kilometers en gebruikte voertuigtypes. Als resultaat kan het bedrijf op data gestuurde beslissingen nemen over vloot upgrades, alternatieve brandstoffen en logistieke strategieën, wat uiteindelijk leidt tot effectievere en verifieerbare emissiereducties.
Markt gebaseerde versus locatie gebaseerde CO₂-boekhouding voor elektriciteitsemissies
Voor Scope 2-emissies (indirecte emissies van ingekochte elektriciteit) zijn er twee benaderingen van CO₂-boekhouding:
- Locatie gebaseerde benadering: gebruikt de gemiddelde emissiefactor van het regionale elektriciteitsnet waar het verbruik plaatsvindt. Dus voor een bedrijf zou dit betekenen dat berekeningen worden gemaakt op basis van het overheersende elektriciteitsnet.
- Opmerking: dit is niet noodzakelijkerwijs de exacte elektriciteit die jouw bedrijf gebruikt. Je zou groene elektriciteit kunnen gebruiken, terwijl jouw locatie gebaseerde elektriciteit grijs is.
- Markt gebaseerde benadering: weerspiegelt de emissies die verband houden met uw exacte elektriciteitsleverancier of contractuele aankopen (bijv. hernieuwbare energiecertificaten of PPA’s). Deze methode heeft een hoger nauwkeurigheidsniveau, omdat het specifiek gaat over jouw elektriciteitsverbruik.
Hoe het werkt
- Locatie gebaseerde emissies worden berekend met behulp van regionale elektriciteitsnetfactoren (bijv. de nationale netmix).
- Markt gebaseerde emissies worden berekend met behulp van leveranciers specifieke gegevens of hernieuwbare energiecontracten.
De Greenhouse Gas Protocol Scope 2 Guidance, de officiële standaard voor CO₂-boekhouding, vereist dat bedrijven emissies rapporteren met behulp van de locatie gebaseerde methode, de markt gebaseerde methode, of beide, afhankelijk van hun operationele context.
Wanneer kiezen voor de locatie gebaseerde methode?
Voor bedrijven die alleen opereren in markten die geen product- of leveranciers specifieke gegevens verstrekken (zoals elektriciteitscontracten, hernieuwbare energiecertificaten (GvO’s) of stroomaankoop-overeenkomsten (PPAs), moet alleen de locatie gebaseerde methode worden toegepast.
Voorbeeldscenario locatie gebaseerde benadering
Een bedrijf opereert uitsluitend in een land waar geen formele opties voor de aankoop van hernieuwbare energie bestaan. Aangezien het geen elektriciteit kan inkopen van een leverancier met lage CO₂–uitstoot of Garanties van Oorsprong kan verkrijgen, moet het zijn Scope 2-emissies berekenen en rapporteren met behulp van de locatie gebaseerde methode, die de gemiddelde emissiefactor van het regionale elektriciteitsnet weerspiegelt.
Wanneer kiezen voor zowel markt gebaseerd als locatie gebaseerd?
Bedrijven met activiteiten in markten waar product- of leveranciers specifieke gegevens beschikbaar zijn, zijn verplicht om Scope 2-emissies op beide manieren te rapporteren.
Vergelijking van de twee methoden: markt gebaseerd en locatie gebaseerd
Markt gebaseerd
- Voordelen: Herkent investeringen in hernieuwbare energie (PPA’s, GvO’s), sluit aan bij bedrijfsdoelstellingen voor duurzaamheid.
- Nadelen: Vereist leveranciers specifieke gegevens, niet altijd beschikbaar.
Locatie gebaseerd
- Voordelen: Weerspiegelt de werkelijke elektriciteitsmix van het net, gestandaardiseerde benadering.
- Nadelen: Maakt geen onderscheid tussen bedrijven die investeren in hernieuwbare energie en bedrijven die standaard netstroom gebruiken.
De CO₂-boekhoudmethode kan in de loop van de tijd evolueren
CO₂-boekhouding is een continu verbeteringsproces. De meeste bedrijven beginnen met op uitgaven gebaseerde schattingen vanwege hun eenvoud. Dit is een goede start om de hotspots in de organisatie te definiëren, vooral voor ingekochte goederen.
Echter, naarmate de gegevenskwaliteit verbetert, zorgt de overgang naar op activiteit gebaseerde boekhouding voor grotere nauwkeurigheid en betere besluitvorming voor emissiereducties. We zien dit vaak bij onze klanten; wanneer ze carbon accounting onder de knie krijgen, neemt de interesse in (nog) nauwkeurigere inzichten toe.
Door de kwaliteit van de CO₂-boekhoudgegevens te verbeteren, kun je realistische duurzaamheidsdoelen stellen, de voortgang effectief volgen en weloverwogen beslissingen nemen voor langdurige emissiereducties.
Meer informatie
- Het belang van een klimaattransitieplan
- Emissiedatabases aan de voet van de CO₂-footprint
- De rol van de juiste CO₂-footprint tool
- Nieuwe partner Groenbalans: Carbon+Alt+Delete
