Skip to content

Emissiefactoren kiezen voor een betrouwbare CO2-footprint

BLOG door Nathalie Geerts | Sustainability expert | Groenbalans

Een CO2-footprint van een bedrijf is de totale hoeveelheid broeikasgasemissies (uitgedrukt in CO2-equivalenten) die voortkomt uit de activiteiten van dat bedrijf. Dit omvat direct brandstofverbruik, elektriciteitsgebruik en emissies binnen de toeleveringsketen De berekening vindt meestal plaats volgens het Greenhouse Gas (GHG) Protocol, waarbij emissies worden verdeeld over Scope 1, 2 en 3.

  • Scope 1 betreft directe emissies (zoals verbranding van brandstof in eigen installaties of voertuigen),
  • Scope 2 heeft betrekking op indirecte emissies door ingekochte energie (bijvoorbeeld elektriciteit of warmte),
  • en Scope 3 omvat overige indirecte emissies in de waardeketen (zoals transport door derden, zakelijke vliegreizen, productie van ingekochte materialen en afvalverwerking).

Maar wat is een emissiefactor precies?

Emissiefactoren spelen een cruciale rol bij het berekenen van de CO2-footprint. Een emissiefactor is simpel gezegd een omrekeningsfactor die aangeeft hoeveel CO2-uitstoot (of CO2-equivalent) gepaard gaat met een bepaalde eenheid van activiteit of verbruik. Bijvoorbeeld: hoeveel kilogram CO2 ontstaat er bij het verbranden van 1 liter diesel, of bij het verbruiken van 1 kWh elektriciteit. Met emissiefactoren kun je dus je verbruiksgegevens omzetten in een geschatte uitstoot. Zonder betrouwbare emissiefactoren is het onmogelijk om activiteit data nauwkeurig te vertalen naar emissiecijfers.

Waarom is de juiste emissiefactoren kiezen zo belangrijk?

Omdat de emissiefactor direct bepaalt hoeveel uitstoot je berekening oplevert. Het gebruik van onjuiste of verouderde factoren kan leiden tot forse afwijkingen in de berekende CO2-footprint. Als de factor te laag is, onderschat je de uitstoot; is hij te hoog, dan overschat je deze. In beide gevallen wordt je CO2-footprint onbetrouwbaar, wat kan leiden tot verkeerde conclusies en beslissingen. De geloofwaardigheid en bruikbaarheid van je hele klimaatbeleid hangt dus af van de juiste factoren. Met correcte emissiefactoren kun je gerichte reductiedoelen stellen en voldoen aan rapportage-eisen; met verkeerde krijg je mogelijk onnauwkeurige berekeningen, verkeerde beleidskeuzes en zelfs non-compliance met duurzaamheidsregels.

Betrouwbare factoren = betrouwbare footprint
Emissiefactoren zijn de bouwstenen van elke CO2-berekening. Als de factoren actueel en accuraat zijn, is jouw carbon footprint berekening dat in zekere zin ook. Foute of verouderde factoren ondermijnen de hele analyse en kunnen leiden tot verkeerde besluiten.

Stappenplan voor het kiezen van de juiste emissiefactoren

Om de juiste emissiefactor te bepalen, kun je een stapsgewijs proces volgen. Hieronder staat een praktisch stappenplan met belangrijke criteria om rekening mee te houden:

Stap 1: Breng je activiteiten en data in kaart

Maak een lijst van alle activiteiten die broeikasgasemissies veroorzaken binnen jouw organisatie. Verzamel de activiteit data: dit zijn bijvoorbeeld liters brandstof verbruikt, kilowatturen elektriciteit gebruikt, kilometers zakelijk gereden, ton materiaal ingekocht, etc. Zonder een duidelijk beeld van wat je verbruikt of uitstoot, kun je niet beginnen met het zoeken van de juiste factor.

Stap 2: Bepaal de categorie en scope van elke emissie

Voor elke activiteit: bepaal tot welke categorie deze behoort en of er speciale omstandigheden zijn. Gaat het om een brandstof (bv. diesel, gas, benzine), elektriciteit, transport, grondstoffen, of afval? En betreft het een directe emissie (Scope 1), indirect via energie (Scope 2) of elders in de keten (Scope 3)? Dit is van belang omdat voor verschillende scopes soms verschillende databases of factoren nodig zijn. Algemene factoren zijn vaak prima voor Scope 1 en 2 emissies, maar Scope 3 (ketenemissies) vereist regelmatig gespecialiseerdere data.

Stap 3: Zoek naar beschikbare emissiefactoren

Ga na of er voor de betreffende activiteit al emissiefactoren beschikbaar zijn uit een betrouwbare bron. Begin bij voorkeur met officiële of algemeen erkende databases (zie de Resultaten-sectie voor voorbeelden). Let op de volgende criteria bij je zoektocht:

  • Leverancier specifieke data (indien mogelijk): De allerbeste emissiefactor is een specifieke factor van je eigen leverancier of proces, als die beschikbaar is. Bijvoorbeeld, als een betonleverancier de CO2-uitstoot per ton geleverd beton kan aanleveren, gebruik die data, die zal nauwkeuriger zijn dan een algemene gemiddelde factor. In veel gevallen heb je zulke specifieke data niet, en val je terug op algemene databases, maar het is goed dit te checken.
  • Locatie-specifiek: Kies bij voorkeur factoren die passen bij het land of de regio van jouw activiteit. (Bijvoorbeeld, voor Nederlandse stroom gebruik je een Nederlandse factor.) Emissiefactoren kunnen per land verschillen doordat energiemix en processen anders zijn.
  • Technologie-/proces-specifiek: Zorg dat de factor past bij de gebruikte technologie of brandstof. (Bijv. onderscheid tussen diesel en benzine, of tussen grijze stroom en groene stroom.) Een emissiefactor is meestal gekoppeld aan een specifieke brandstof of proces; kies de factor die overeenkomt met wat jij daadwerkelijk gebruikt.
  • Tijdsactualiteit: Gebruik de meest recente factoren beschikbaar voor het jaar waarvoor je de footprint berekent. Emissiefactoren worden periodiek geüpdatet omdat de CO2-intensiteit van bijvoorbeeld elektriciteitsopwekking of transport in de loop der tijd verandert. Zorg dat je geen verouderde waarden uit bijvoorbeeld 2015 gebruikt voor een huidige berekening.
  • Kwaliteit en bron: Controleer of de factor afkomstig is van een betrouwbare bron, liefst peer-reviewed onderzoek, overheidsinstanties of gevestigde instituten. Factoren uit officiële databases zijn meestal wetenschappelijk onderbouwd en gevalideerd. Vermijd willekeurige internetbronnen zonder duidelijke bronvermelding.
Stap 4: Kies de meest geschikte database of bron

Op basis van stap 3, selecteer je een database of bron die het best aansluit bij jouw informatiebehoefte. Er bestaan verschillende emissiefactorendatabases, elk met hun eigen focus en methode. Enkele databases richten zich op specifieke landen/regio’s, andere op bepaalde sectoren, en weer andere maken gebruik van uiteenlopende berekeningsmethoden (zoals levenscyclusanalyse (LCA) versus economische input-outputmodellen). Hieronder bespreken we de belangrijkste databases. Het komt vaak voor dat je meerdere databases moet combineren voor een volledige footprint. Kies per activiteit wat het best past: bijvoorbeeld, gebruik voor brandstoffen een nationale factorendatabase en voor complexe ketenemissies een LCA-database.

Stap 5: Pas de emissiefactor toe in je berekening

Heb je de geschikte emissiefactor gevonden, dan gebruik je deze door je activiteit data ermee te vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld: stel je hebt in een jaar 10.000 kWh elektriciteit verbruikt. Als de gekozen emissiefactor voor die stroom 0,497 kg CO₂ per kWh is (typisch voor Nederlandse grijze stroom in 2025), dan bereken je de uitstoot als volgt:
10.000 kWh * 0,497 kg CO₂/kWh = 4.970 kg CO₂, oftewel circa 5 ton CO₂ uitstoot. Doe dit voor alle activiteiten en tel alles op om je totale footprint te krijgen. Let op eenheid consistentie (liters met kg/ liter, kWh met kg/kWh, kilometers met kg/km, etc.).

Verschillende emissiefactoren voor verschillende activiteiten

Emissiefactoren kunnen sterk variëren per activiteit of materiaal. Dit onderstreept waarom het zo belangrijk is de juiste te kiezen. Een paar voorbeelden:

 

 

 

Kijk naar de twee brandstofwaarden hierboven: voor 1 liter diesel is de emissiefactor ~3,3 kg CO₂, terwijl 1 liter benzine ~2,8 kg CO₂ geeft. Als je per ongeluk de factor van benzine zou gebruiken om dieselverbruik te berekenen (of omgekeerd), zit je er al snel ~0,5 kg CO₂ per liter naast, een fout van bijna 20%. Dit eenvoudige voorbeeld laat zien dat het juist matchen van activiteit en emissiefactor essentieel is.

Hetzelfde principe geldt voor andere bronnen: voor elektriciteit bijvoorbeeld is de emissiefactor afhankelijk van de energiemix. Nederlandse “grijze stroom” (gemiddelde netstroom zonder garanties van oorsprong) had in 2025 een factor van ongeveer 0,497 kg CO₂ per kWh. Voor groene stroom uit hernieuwbare bronnen kan dit nagenoeg 0 zijn. Een vrachtwagenrit van 1 km heeft een andere factor dan 1 km per trein of per schip, etc. Steeds geldt: het type activiteit en de omstandigheden bepalen de juiste factor.

Overzicht van veelgebruikte emissiefactorendatabases

Gelukkig hoef je niet voor elke activiteit zelf het wiel uit te vinden. Er zijn diverse databases beschikbaar die al uitgebreide lijsten met emissiefactoren bevatten. Hieronder een overzicht van enkele belangrijke en veelgebruikte emissiefactoren-databronnen en hun kenmerken:

  1. nl (Nederland) – Nationale database specifiek voor de Nederlandse markt. Dit is de plek met betrouwbare, jaarlijks geactualiseerde emissiefactoren voor Nederland. De site is een samenwerking tussen overheidsorganisaties en experts. Je vindt er factoren voor vrijwel alle standaard activiteiten: soorten brandstof (aardgas, benzine, diesel, LPG, etc.), elektriciteit (grijs, groen, per jaar), transportmodaliteiten, materialen, afvalverwerking, noem maar op. Deze database is vrij toegankelijk en wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de CO2-Prestatieladder en andere rapportages.
  2. DEFRA emissions factors (Verenigd Koninkrijk) – De Britse overheid (Department for Environment, Food & Rural Affairs, DEFRA) publiceert jaarlijks een uitgebreide set factoren. Deze is bedoeld voor UK-bedrijven, maar bevat ook internationaal bruikbare data. Je vindt er emissiefactoren voor o.a. brandstoffen, elektriciteitsopwekking, vervoer (auto, vracht, vliegreizen), zakelijke activiteiten, afvalverwerking en meer.
  3. US EPA eGRID & andere EPA-data (Verenigde Staten) – De Environmental Protection Agency (EPA) in de VS biedt verschillende emissiefactorentools. Een belangrijke is eGRID, met emissiefactoren voor elektriciteit per regio in de VS (aangezien de stroommix per staat verschilt). Daarnaast publiceert EPA bijvoorbeeld transportemissiefactoren en sectorrapporten.
  4. IPCC Emission Factor Database (Internationaal) – De IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) heeft een openbare database (EFDB) waarin wetenschappers wereldwijd emissiefactoren delen, met name voor nationale broeikasgas-inventarisaties. Deze is breed en technisch van opzet. Gebruik: Vooral relevant voor onderzoekers of als je zeer specifieke factoren zoekt die niet in standaard databases staan. Voor bedrijfsfootprints wordt IPCC EFDB minder vaak direct geraadpleegd, maar het is een goede referentie voor onderbouwing van factoren.
  5. EcoInvent (Internationaal/Life Cycle Analysis) – EcoInvent is een Zwitserse LCA-database die wereldwijd wordt gebruikt voor levenscyclusanalyses. Het bevat uiterst gedetailleerde emissiegegevens voor processen en producten, van grondstofwinning tot end-of-life. EcoInvent is breed toepasbaar voor allerlei landen en sectoren, maar het is geen gratis openbare database, meestal krijg je toegang via LCA-software.
  6. Exiobase (Internationaal/Input-Output model) – Exiobase is een emissiedatabase gebaseerd op macro-economische input-output modellen. In plaats van per liter of kg, werkt Exiobase met economische data: het koppelt bestedingen (euro’s besteed aan een product/dienst) aan gemiddelde emissies in de toeleveringsketen van dat product/dienst. Het wordt vaak gebruikt als slechts financiële gegevens (spend data) beschikbaar zijn in plaats van fysieke data.
  7. Agri-footprint (Internationaal/agrarisch) – Dit is een gespecialiseerde database gericht op de landbouw- en voedingssector. Agri-footprint bevat emissiefactoren voor agrarische producten en processen, vaak uitgedrukt per kilogram product of per hectare, etc. Deze database is de beste keuze als je te maken hebt met gedetailleerde agrarische data, omdat het factoren biedt specifiek voor bijvoorbeeld teelt van gewassen, meststofgebruik, veehouderijproducten, enz.
  8. Agribalyse (Internationaal/agrarisch – Frankrijk) – Vrij toegankelijke database ontwikkeld door het Franse milieubureau ADEME, met focus op levenscyclusdata voor landbouw- en voedingsproducten. Agribalyse biedt duizenden emissiefactoren (LCA-profielen) voor voedingsmiddelen en landbouwproducten, vaak gebruikt voor milieulabels en ketenanalyses in de EU.
  9. WRAP Emission Factor Database (Voedingssector, Verenigd Koninkrijk) – Dit is een relatief nieuwe, vrij toegankelijke database specifiek gericht op de voedings- en drankenindustrie. WRAP (Waste and Resources Action Programme), een Britse organisatie, heeft deze dataset ontwikkeld om bedrijven te helpen bij hun Scope 3 emissies in voedselketens. De database bevat duizenden emissiefactoren voor uiteenlopende voedingsmiddelen en agrarische producten, bijvoorbeeld per kilogram graan, olie, suiker, enz, afkomstig uit diverse wetenschappelijke bronnen en gebundeld in één consistent

Zoals je ziet zijn er verschillende databases, ieder met een eigen doel en sterkten. Soms is de keuze duidelijk (een Nederlands MKB-bedrijf zonder complexe supply chain kan prima veel uit co2emissiefactoren.nl halen), maar vaak combineer je meerdere databronnen om tot een complete footprint te komen.

Een grote multinational zou bijvoorbeeld co2emissiefactoren.nl kunnen gebruiken voor Nederlandse vestigingen, DEFRA voor UK-activiteiten, en EcoInvent of Exiobase voor internationale leveranciersketens. Het is belangrijk te beseffen dat één database niet altijd alles dekt.

Conclusie

Het kiezen van de juiste emissiefactor is een essentieel onderdeel van een betrouwbare carbon footprint berekening, zeker voor bedrijven die nieuw zijn op dit gebied. Een emissiefactor is de sleutel die je activiteit gegevens omzet in klimaatinvloed; hij moet daarom goed passen bij het slot (jouw activiteit). De meest waardevolle en nauwkeurige informatie krijg je wanneer je directe data van jouw leveranciers ontvangt, omdat deze het dichtst bij de werkelijke emissies van jouw producten of diensten liggen.

Leveranciersdata vormen daarmee de gouden standaard voor footprinting; als je deze niet kunt verkrijgen, is het van groot belang om alsnog een zo goed mogelijke match te maken met de meest geschikte en actuele emissiefactor uit de beschikbare databronnen.

Door een gestructureerde aanpak te volgen, je activiteiten in kaart te brengen, te letten op context (scope, locatie, technologie), betrouwbare databronnen te raadplegen en steeds de meest specifieke en actuele factor te gebruiken, zorg je ervoor dat jouw CO2-footprint een stevige basis heeft.

Meer informatie

 

Nieuwsoverzicht